เจ้าไข่มุกต์ ประชาศรัยสรเดช หรือ เจ้าไข่มุกต์ วงศ์บุรี เกิดเมื่อวันที่ 4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2466 เป็นธิดาคนโตของเจ้าคำมูล กับเจ้าไข่แก้ว ทิพย์วิชัย (ธิดาเจ้าอินป๋ง กับเจ้าฟองสมุทร มหายศปัญญา) สืบเชื้อสายมาจากเจ้าผู้ครองนครแพร่ ต่อมาหลวงพงษ์พิบูลย์ (เจ้าพรหม วงศ์พระถาง) กับแม่เจ้าสุนันตา วงศ์บุรี (บุตรบุญธรรมแม่เจ้าบัวถา มหายศปัญญา ชายาองค์แรกในเจ้าพิริยเทพวงษ์ ) ได้รับเจ้าไข่มุกต์ และน้องชายคือ คือ เจ้าทองด้วง วงศ์บุรี ไปเป็นบุตรบุญธรรม[1]

การศึกษา

เจ้าไข่มุกต์ ได้เข้ารับการศึกษาในชั้นประถมศึกษา และมัธยมศึกษาจากโรงเรียนราชินีฯ วัฒนาวิทยาลัย และเตรียมอุดมศึกษากรุงเทพฯ แล้วศึกษาต่อในระดับอุดมศึกษาที่คณะเภสัชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย แต่ได้ลาออกก่อนสำเร็จการศึกษา กลับมาประกอบธุรกิจธนาคารกสิกรไทย จังหวัดแพร่

ถึงแก่อนิจกรรม

เจ้าไข่มุกต์ ประชาศรัยสรเดช ถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ 24 พฤษภาคม พ.ศ. 2548 และมีพิธีพระราชทานเพลิงศพในวันที่ 16 กรกฎาคม พ.ศ. 2548 ณ สุสานประตูมาน โดยใช้ราชรถลากตามแบบราชประเพณีเจ้านายเมืองแพร่[2]